Meditatie, meest gestelde vragen

Uit dharma-lotus.nl
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Wiki-meditatie.jpg

Hier vind je de antwoorden op de meest gestelde vragen over meditatie'.

1. Ik wil gaan mediteren maar ben ik er te moe voor. Hoe los ik dit op?

Waarom ben je moe? Waarom heb je zoveel slaap nodig? Als je volledig in balans bent zul je niet meer dan 4 á 5 uur slaap nodig hebben per etmaal. Het advies is om 4,5 uur 's nacht te slapen en een half uur overdag om een uur of 4. Het lichaam vraagt niet om meer slaap behalve als je zware fysieke arbeid verrich mag je er maximaal een uur bijtellen. In deze 5 uur slaap heb je genoeg rust om lichaam en geest weer van energie te voorzien. Niet het lichaam vraagt om meer slaap dan deze 5 uur maar je onbalans veroorzaakt door blokkades. Elke blokkade zet onrust in het lichaam en geest neer en hierdoor wordt je moe. Slaap om energie te krijgen en mediteer om blokkades kwijt te raken.

2. Ik heb een drukke baan. Waar haal ik de tijd vandaan om elke dag 1 sessie van 75 minuten te mediteren?

Uit je slaaptijd want waarschijnlijk slaap je veel te veel. 1 uur meditatie vergoedt 2 uur slaap. Slaap je dus 8 uur en heb je geen tijd voor de meditatie, ga 6 uur slapen en ga 75 minuten mediteren. Dan hou je zelfs tijd over voor andere dingen.

3. Is het verstandig om meditatie in mijn dagplanning in te bouwen zodat ik dus elke dag een vast uur plan voor meditatie?

Meditatie is geen doel op zich. Het leert in te zien dat conditioneringen leiden tot lijden. Bouw dus geen nieuwe conditionering in door jezelf te verplichten op een gezette tijd te mediteren. Het neutraal observeren behoort een 2e natuur te worden dat je ten alle tijden kunt beoefenen. Natuurlijk blijft de zazen voor de diepgang van belang maar ook dit moet geen moeten worden.

4. Is mediteren eigenlijk wel fijn?

Ondanks de valkuilen, de pijnpunten en de weerstand van lichaam en geest kan meditatie zeer fijn zijn. Rust en balans is altijd fijn en hoe dieper je mediteert hoe meer rust en balans je zult gaan vinden.

5. Ik mediteer heel vaak. Ik doe ook verschillende meditaties. Waarom zou ik mij toespitsen op 1 meditatietechniek?

Wil je de breedte of wil je de diepte? De antwoorden liggen uiteindelijk in de diepte en niet in de breedte. Er zijn vele meditatietechnieken die alleen gericht zijn op Sillã; het tot rust komen. De bronnen van de onrust worden hier niet onderzocht. Een zuivere meditatietechniek aanleren om de diepste bronnen van inzicht te krijgen is belangrijk.

6. Kan ik niet beter elke dag 20 minuten mediteren in plaats van 2 maal in de week 75 minuten?

Als dat de keuze is zou ik het laatste adviseren. De Dharma ontdekken doe je niet in de eerste 20 minuten want hierin kom je alleen tot rust. Pas in het laatste half uur kom je in de 3e transformatie, zorg er dus voor dat je geregeld een lange sessie wijdt aan meditatie.

7. Ik mediteer alleen als ik in onbalans ben. Ik mediteer dan zolang tot ik mij weer rustig voel. Is dat goed?

Natuurlijk is dat goed, mediteren is altijd goed. Weet alleen dat het beter kan en dat je middels meditatie meer kunt bereiken dan dat je nu doet. Mediteer ook als je reeds in balans bent. Je hoeft niet de meditatie te gebruiken om tot die rust te komen en wat doet de meditatie dan met je?

8. Als ik mediteer dan schommel ik enigszins. Soms merk ik dat niet eens op en hoor ik het van anderen, waarom doe ik dit?

Is de schommeling ritmisch of a-ritmisch? In het lichaam zijn continu allerlei processen gaande, er is een bloedstroming, een energetische stroming, er is een ademhaling, etc… Deze stromingen zorgen voor beweging en hoe meer ontspannen een lichaam is hoe makkelijker deze beweging is waar te nemen. Een lichaam in balans zal altijd ritmisch bewegen. Blokkades in het lichaam kunnen tijdens een meditatie loskomen en dit gaat vaak gepaard met schokken omdat de energetische blokkade gerelateerd is aan een fysieke blokkade en deze laatste uit zich vaak in de spieren. Als de blokkades vrij komen vindt er een verschuiving plaats van spanning naar ontspanning en vervolgens moet deze afgevoerd worden, dit zorgt voor a-ritmische bewegingen. Het lichaam, of een deel ervan, kan ook gaan trillen of shaken en deze reactie wijst op een blokkade. Zie het woord blokkade echter in de meest brede zin want een onjuiste zithouding kan ook al een blokkade zijn. Probeer niet de ideale mediteerder te zijn door met een rechte rug en in volledige lotus te mediteren als je lichaam dit niet aankan. Kijk eens op you-tube naar monniken en meditatie leraren, zij zitten vaak zeer asymmetrisch, ingezakt en bewegen veel. Toch zijn zij het waar je veel van kan leren. Wees dus qua houding niet te streng voor jezelf.

9. Hoe belangrijk is houding dan tijdens een meditatie?

Een goede houding zorgt niet 1 op 1 voor een goede meditatie. Een goede houding leert je aspecten welk belangrijk zijn voor een goede meditatie zoals inspanning, opmerkzaamheid en concentratie. Het is niet verwonderlijk dat deze 3 aspecten specifiek door Gautama de Boeddha zijn aangekaart in zijn achtvoudige pad. Een meditatiehouding kan dus die aspecten aanleren zonder dat je ooit een goede meditatiehouding aanleert. Houding is dus een middel, geen doel op zich.

10. Trance/zelfhypnose is een valkuil binnen de meditatie, maar het voelt bijvoorbeeld heel fijn aan?

Dat doet het ook. Maar trance is geen meditatie en als je gaat mediteren, ga dan ook mediteren. Als je jezelf aanleert zo gemakkelijk te gaan vluchten dan zal je hele lichaam dat overnemen, ook in het dagelijks leven. Trance zal een 2e natuur van je worden in plaats van de meditatie. Telkens als het je niet zint vlucht je weg in dromen en daar wordt je op de lange duur echt niet gelukkig van.

11. Kan meditatie leiden tot helderziendheid?

Als je in balans bent wordt je niet afgeleid door onbalans. Je 6 zintuigen nemen dus andere dingen waar omdat ze vrij zijn te observeren. Voornamelijk je intuïtie profiteert hiervan en neemt energieën waar, dit zou je kunnen vertalen als helderziendheid. Onthoud echter dat dit slechts een bijkomend effect is van de meditatie en het langdurig in balans zijn, het is nooit een doel op zich.

Maar meditatie kan wel leiden naar healing, dat is dan toch waardevol genoeg om als doel te zien? En als de healing niet wil komen, of niet snel genoeg, of slechts gedeeltelijk, wat dan? Verval je dan niet automatisch in lijden omdat je meditatie niet de vruchten afwerpt welk jij verwacht? Ook healing is een bijeffect van je meditatie en kan nooit een doel op zich zijn.

12. Is elke vorm van verlangen onjuist?

Het gaat niet zozeer om het verlangen maar meer om jouw gehechtheid naar de uitkomst. Als deze gehechtheid vastzit aan het verlangen dan is het onjuist. Verlang dus zonder gehechtheid op welke uitkomst dan ook.

13. Is het streven naar verlichting ook niet een verlangen?

Absoluut waar. Dit is dus een valkuil. Het is prima om te gaan mediteren, maar doe dit doelloos. Als je een streven hebt zul je opmerken dat het niet bereiken ervan aanzet tot lijden. Je bent niet neutraal in je observatie omdat je een bepaalde richting op wilt. Een mooi voorbeeld is het volgende verhaal:

Enige tijd na de dood van Gautama de Boeddha wilden de monniken, de arahats, een Sangha bijeenkomst houden van 500 verlichten om te onderzoeken wat de Boeddha had onderwezen gedurende zijn leven. Ze vroegen Ananda ook om te komen maar Ananda was nog niet volmaakt verlicht. Dus zeiden de monniken: 'We wachten wel, we geven hem de tijd om te mediteren.' Ananda maakte zich ongerust: 'Waarom wachten 499 volmaakt verlichte monniken op mij. Ik voel me zo belachelijk: Ik ben overal geweest met de Boeddha, ik weet alles wat de Boeddha gezegd heeft, maar ik ben nog steeds niet volmaakt verlicht.' Hij mediteerde met veel inzet en kracht maar het leidde nergens toe. Waarom? Omdat het verlangen om een arahat te worden heel sterk was. Maar ondanks alles gaf hij zijn gewaarzijn niet op. Hij was zich van moment tot moment continu gewaar. Uiteindelijk, in de laatste nacht, bedacht hij: 'Ik heb alles gedaan wat ik kon, ik heb gedaan wat ik moest doen maar het brengt me nog steeds niets. Nu neem ik gewoon wat rust.' Maar hij gaf zijn opmerkzaamheid niet op en hij noteerde terwijl hij ging liggen: 'bewegen', 'bewegen'. En plotseling was hij verlicht. Waarom? Omdat het verlangen, de oorzaak voor het lijden, verdwenen was.

14. Zijn fijne gedachtes een beloning voor mijn meditatie?

Er is geen grotere beloning denkbaar dan gelijkmoedigheid, om vrij te zijn van gedachten en emoties. Om alleen maar te genieten van hetgeen er is. Fijne gedachten zijn een afleidingsmanoeuvre van het ego. Het haalt je weg van je observatiegebied en je zult de gedachten zo fijn vinden dat je dat vaker wilt gaan ervaren. De meditatie zal niet meer gericht zijn op het neutraal observeren maar om het ervaren van fijne gedachten. Hierdoor creëer je begeerte en een nieuwe bron van lijden.

15. Maar soms ervaar ik wel dat de meditatie heel fijn is. Is dat dan ook onzuiver?

Nee, dat is zelfs heel goed.

16. Als ik naar anderen kijk dan zitten zij heerlijk rustig terwijl ik moeite heb om mijn houding in stand te houden

Hoe weet je dat zij heerlijk stil zitten? Zij zitten stil, dat kan je zien, maar alleen op het moment dat jij kijkt. Wellicht doen zij wel heel veel moeite ervoor en gaan ze verzitten net als jij niet kijkt. Is het belangrijk hoe anderen het doen? Er zal namelijk altijd baas boven baas zijn. Richt je op je meditatie en kijk niet altijd naar voren. Kijk ook eens achterom wat je reeds bereikt hebt, dat is vaak meer dan je denkt.

17. Mijn buurman is erg onrustig en dat stoort mij in mijn meditatie. Mag ik daar iets van zeggen?

Als je alleen kunt mediteren als alle omstandigheden perfect zijn dan mediteer je niet. Namelijk als de kleinste verstoring je al uit balans brengt wat heb je dan in je meditatie geleerd? Je moet kunnen mediteren op het drukste kruispunt in de drukste stad op het drukste moment van de drukste dag. Het gaat er namelijk om dat je jezelf niet laat verleiden om met begeerte of aversie mee te gaan. Deze zetten namelijk via de emotie en de gemoedstoestand aan tot handelen en denken en daar heb je geen controle over. Al deze signalen dienen je niet te raken omdat je vrij bent van conditionering. Laat je buurman dus onrustig zijn en blijf bij je observatiegebied en wees neutraal.

18. Soms ben ik erg onrustig in mijn meditatie. Ik merk dat het mij helpt als ik de ademhaling tel, is dat goed?

In eerste instantie kan het inderdaad helpen, maar de rust welke je ervaart is zeer oppervlakkig. Het helpt je niet om een diepe rust te ervaren en ook niet om neutraal te observeren omdat je afgeleid wordt door het tellen. Dit tellen doe je rationeel en zuiver, het rationele proces heeft geen rol binnen de meditatie.

19. Vanuit de yoga heb ik geleerd om de ademhaling aan te sturen, ook dan ervaar ik rust

Dat zal zeker zo zijn. Maar de signaalfunctie die de ademhaling heeft, doordat deze reageert vanuit Sillã nog net voor er een emotie ontstaat, haal je zodoende weg. Daarnaast observeer je niet hetgeen er nu speelt aangezien je de ademhaling stuurt. Tot slot dient de vipassana ook in samsãra en je kunt niet de gehele dag je ademhaling aansturen. Observeer dus gewoon de ademhaling zoals deze is.

20. Als je altijd in gelijkmoedigheid bent heb je geen emoties meer. Ben je dan niet gevoelloos?

Gelijkmoedigheid wil niet zeggen dat je geen gevoel hebt. Het wil zeggen dat deze gevoelens niet vanuit ego (3e chakra: zonnevlecht) komen maar vanuit mededogen (4e chakra: hart). Een emotie roept een gemoedstoestand (gevoel) op en hieruit komt een handeling/gedachte. Dat is een automatisme in de context van oorzaak en gevolg en blijft bestaan zolang er identificatie (en vandaar uit interpretatie) is. Bij gelijkmoedigheid is er geen identificatie of interpretatie, het is zoals het is. Vandaar uit is er ook geen begeerte of aversie, dit resulteert in dat je zuiver veel meer voelt omdat je vrij bent.

21. Wat is dan het verschil tussen een gevoel ontstaan vanuit een emotie en een gevoel vanuit gelijkmoedigheid?

De intentie. Als een gevoel ontstaat vanuit de emotie is deze altijd ego gericht. Het ego wordt er altijd beter van. Verdriet ontstaan vanuit de emotie is verdriet om jezelf. Er zal inbreuk gedaan zijn op je ik en/of mijn, en/of ons en/of overtuiging aangezien het ego daar uit bestaat. Als deze niet aangeraakt worden kan verdriet alleen ontstaan vanuit gelijkmoedigheid en dat noemen we mededogen. Beelden van een aardbeving ergens ver weg kunnen je verdrietig maken terwijl je ego niet geraakt wordt. Dat is mededogen.

22. Dus je kunt vanuit gelijkmoedigheid elk gevoel ervaren die je ook vanuit de emotie, dus ego, kunt ervaren?

Nee. Er zullen gemoedstoestanden wegvallen. Verdriet en blijdschap kunnen voortkomen vanuit de emotie als gelijkmoedigheid maar jaloezie is altijd ego gericht en kan dus nooit vanuit de gelijkmoedigheid ontstaan. Deze gemoedstoestanden vallen dus weg.

23. Maar ik kan nu intens genieten maar ook intens verdriet hebben. Valt dat weg?

Het is genieten zonder begeerte en verdriet zijn zonder aversie. Het kan nog steeds intens zijn maar tevens gelijkmoedig.

24. Is het handig om een gewaarwording te benoemen zoals ‘ik heb pijn aan mijn knie’?

Binnen de Thaise traditie wordt inderdaad gebruik van gemaakt van het neutraal benoemen. Het heeft echter enkele valkuilen zodat ik je adviseer het gebruik tot een minimum te beperken. Door het te benoemen leg je namelijk dingen vast en dit heeft zeer grote gevolgen. Je moet weten dat alle zenuwen (neuronen) uiteindelijk in de hersenen bijeen komen. Eenmaal daar aangekomen geven ze een boodschap af aan de hypothalamus en deze reageert door neuro-hormonen aan te maken en middels de bloedbaan aan het gehele lichaam af te geven. De mens heeft 100 miljard neuronen en de meeste bevinden zich in de hersenen. Neuronen kunnen, voor ze bij de hypothalamus uitkomen, informatie aan elkaar overbrengen door verbindingen aan te gaan (synapsen). Waarom twee neuronen een verbinding aan gaan is niet altijd logisch en kunnen zodoende onlogische verbindingen en onlogische boodschappen doorgeven aan de hypothalamus die vervolgens een neuro-hormoon vrijgeeft dat helemaal niet nodig is. Iets rationeel vastleggen kan zo’n onlogische verbinding tussen neuronen tot stand brengen. ‘Ik heb pijn aan mijn knie’ is een onzuivere weergave. De knie is weliswaar onderdeel van het fysieke lichaam maar behoort niet toe wie jij werkelijk bent. Ook het ik behoort niet toe wie jij werkelijk bent terwijl je in deze benoeming een zeer duidelijk identificatie aangaat met zowel het ik als de knie. En wat is pijn, doet de gehele knie pijn of maar een deel ervan? Dit dient neutraal geobsedeerd te worden, zowel de pijn als de knie als het ik. Dat gaat niet lukken als je al vast hebt gesteld dat de knie pijn doet en dit allemaal tot het ik behoort.

25. Maar mag ik dan benoemen wat ik neutraal ervaar? Stel ik voel een kramp in mijn arm, mag ik dan zeggen ‘kramp in arm’?

Heb je dan werkelijk kramp in je gehele arm of slechts in een deel van je arm? Dit klinkt pietluttig maar besef welke gevolgen veralgemeniseren in samsãra heeft. Dat is nu niet anders. Je arm heeft geen kramp maar slechts een deel ervan.

26. Dan zeg ik alleen ‘kramp’, mag dat wel?

Als je denkt dat het je helpt mag je het doen maar denk je werkelijk dat wanneer je het niet benoemt, je niet door hebt dat je kramp hebt? De rationele gedachte is niets anders dan de etikettering van iets wat allang duidelijk is. Observeer gewoon de gewaarwording zoals deze is. Deze komt op en verdwijnt zoals alle gewaarwordingen. Waarom zou je ze benoemen?

27. Maar door het te benoemen worden dingen toch helder en duidelijk?

Door het te benoemen leg je dingen vast en niets ligt vast. Alles komt op en vergaat. Het heeft geen zin om een wolk te benoemen. Het ene moment lijkt hij op een boom, het volgende moment op een gezicht en even later op een konijn. Zo is het met alles. Observeer gewoon wat het is, voor nu, op dit moment. Weet dat straks alles anders is en dat elke vastlegging die je nu doet straks niets meer waard is. Begin er dan ook niet aan.

28. Maar het is toch normaal om te rouwen als je geliefde overlijdt?

Volgens welke norm is dat normaal? Het wordt van je verwacht, dat klopt. In veel culturen staat er zelfs een tijd voor hoe lang je dient te rouwen inclusief voeding-, kleding- en gedragsregels, is dat normaal? Is de duur en de mate van jouw rouw een graadmeter hoeveel je van je geliefde gehouden hebt? Behoudt het positieve en vermijdt het negatieve. Vermijdt dus de boosheid en het verdriet en behoudt de liefde welke je naar de ander voelt. Pas dan geef je de ware waarde aan je geliefde, niet vanuit ego maar vanuit mededogen.