Boeddha

Uit dharma-lotus.nl
Versie door Admin (overleg | bijdragen) op 17 nov 2022 om 12:29 (Nieuwe pagina aangemaakt met '{{#seo: |title=Wat is een Boeddha? |titlemode=append |keywords=boeddhisme, boeddha, boeddhistisch, Dharma, Pali-canon, Gautama, boeddhist, waarheden, soetra, sutta, Dhamma, meditatie, inzicht, Ivar Mol, Dharma-Lotus, mindfulness, India, Nepal |description=Uitgebreide uitleg over het boeddhisme in het algemeen en de boeddhistische filosofie, de Dharma en de Pali-canon in het bijzonder. }} {{Titulatuur}} File:A Seated Buddha statue (Gupta temple).JPG|thumb...')
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Categorie indeling
Home
Boeddhisme
Titulatuur
Boeddhistische titulatuur
GesheTashi @ Bodhgaya.jpg
Boeddhistische titulatuur
Anagarika
Arhat
Bhikkhu
Bodhisattva
Boeddha
Geshe
Khenpo
Lama
Mahathera
Majjhima
Rinpoche
Roshi
Sayadaw
Thera
Tulku
Navaka
Dhamma wiel
Boeddhabeeld uit India
Boeddhabeeld uit Vietnam

Strikt genomen is een Boeddha iemand die op eigen kracht de verlichting bereikt heeft. Iemand kan ook dezelfde verlichting bereiken middels de begeleiding van een Boeddha. Zo'n iemand wordt een Arhat (Arahant) genoemd. Met de naam Boeddha wordt vaak de stichter van het boeddhisme aangeduid: Gautama de Boeddha. Het woord Boeddha in de taal Pali omvat de begrippen 'de ontwaakte', 'de verlichte' en 'degene met een allesomvattend inzicht'. De betiteling Boeddha verwijst naar een niveau van ontwaken, maar is beslist geen titel.


Boeddhistische pad

Het Boeddhaschap wordt bereikt door het volgen van het 8-voudige pad. Het begint met inzicht in de drie karakteristieken van het leven:

  • dukkha (lijden, onvolmaaktheid)
  • anatta (het ontbreken van een onveranderlijke essentie in de stroom van ervaring)
  • anicca (de voortdurende verandering van alles dat is). Hierop volgt de beoefening van sila (juist gedrag) en meditatie (samatha en vipassana).

Niveaus van ontwaken

Het Boeddhisme onderscheidt niveaus van ontwaken, en een progressie van stadia op het pad naar volledig Boeddhaschap.

Theravada

Het Theravada-boeddhisme beschrijft vier stadia van ontwaken:

  • de Sotapanna (de stroom-instapper); De Sotapanna, de stroom-instapper, heeft, door de Dhamma voor zichzelf te realiseren (of te zien), het 'instap'-niveau van verlichting bereikt. Hij heeft de waarheid van de leer van de Boeddha in zichzelf gevalideerd door middel van inzicht in de drie karakteristieken en de Vier Nobele Waarheden. Hij is bevrijd van de eerste drie ketens: Sakkaya-ditthi (Geloof in 'persoon'-lijkheid), Vicikiccha (Sceptische twijfel), en Silabbata-paramasa (Gehechtheid aan regels en rituelen)
  • Sakadagami (de eenmalig-terugkerende); Bij de Sakadagami, de eenmalig-terugkerende, zijn de vierde en vijfde keten verminderd in kracht: Kama-raga (verlangen naar sensueel genot) en Vyapada of dosa (kwade wil en haat).
  • Anagami (de niet-meer-terugkerende); De Anagami, de niet-meer-terugkerende, is volledig bevrijd van de eerste vijf ketens. Het is onmogelijk voor hem om nog begeerte en boosheid te ervaren. De Anagami kan echter wel nog steeds ignorantie (een verkeerd beeld van de werkelijkheid) ervaren.
  • Arahant (de heilige); De Arahant, de heilige, is bevrijd van alle tien ketens: de bovengenoemde, en ook nog Rupa-raga (verlangen naar fijn-materieel bestaan), Arupa-raga (verlangen naar immaterieel bestaan), Mana (verwaandheid), Udhacca (rusteloosheid), en Avijja (ignorantie). Hij heeft het hoogste niveau van verlichting behaald, het Nirvana, en is bevrijd uit samsara. De geest van de Arahant is volledig gezuiverd en vredig in zichzelf.

Zen

In het Zen-boeddhisme zijn er verschillende visies op het bereiken van het Boeddhaschap. Rinzai legt sterk de nadruk op kensho, het zien van de eigen ware natuur. Hoewel vaak vertaald als "verlichting", is iemand hiermee nog geen volledige Boeddha. Daarvoor is, ook in Rinzai, een jarenlange vervolgtraining vereist. Soto-Zen legt de nadruk op de meditatie-beoefening. Deze wordt gezien als een uitdrukking van verlicht handelen. De inherente Boeddha-natuur manifesteert zich in dit zitten: als men zit ìs men een Boeddha.

Soorten ontwaakte personen

Er zijn verschillende soorten volledig ontwaakte personen:

  • De Srāvaka Boeddha (sanskriet, 'Volgeling Boeddha'; [pali Arahant). Hij wordt een volledig ontwaakte als volgeling van een Samma-Samboeddha. Wordt ook wel 'Arahatta-Boeddha' genoemd. De Sravaka Boeddha komt overeen met de Arahant van de Theravada traditie.
  • De Pacceka Boeddha (pali, 'de eenzame verlichte'. Sanskrit: pratyeka-Boeddha). Een Pacceka Boeddha heeft op eigen kracht het boeddhaschap behaald, maar onderwijst de leer niet aan anderen.
  • De Samma-Samboeddha (pali, 'de correct en compleet verlichte'). Dit is een Boeddha in strikte zin die op eigen kracht ontwaakt is en de leer aan anderen onderwijst. Gautama Boeddha was een Samma-Samboeddha.

Opeenvolging van Boeddha's

In de Theravada traditie is Gautama Boeddha de achtentwintigste Boeddha. In het Mahayana-boeddhisme zijn er ontelbare Boeddha's die zich ook in andere vormen dan een mensengedaante manifesteren. Deze Boeddha's belichamen bepaalde nobele kwaliteiten zoals compassie (in de vorm van Avalokiteshvara en wijsheid (in de vorm van Manjushri). Boeddhisten geloven dat wanneer de leer van het boeddhisme verloren is in de wereld er na een zeer lange periode weer een nieuwe persoon het Boeddhaschap zal bereiken. De volgende Boeddha heet Maitreya Boeddha.