Calorieën/Joule

Calorie is de verouderde term en joule de nieuwe term voor de eenheid van energie of warmte, het is dus geen voedingsstof. Eén calorie is de hoeveelheid energie die nodig is om één gram zuiver water één Kelvin (of 1 graad Celsius) te verwarmen. Aangezien dit erg weinig is wordt vaak de kilocalorie (kcal) gebruikt. Dit is de hoeveelheid energie die nodig is om één kilogram water één graad Celsius te verwarmen.

Categorie indeling
Home
Voeding
Paardenbloem.jpg
Voedingsmiddelen
Calorieën/Joule
Eiwitten
Koolhydraten
Mineralen
Vetten
Suiker
Vitaminen
Voedingsmiddelen (overzicht)
Persimmon.svg

Wat zijn calorieën

Een calorie is een maat voor de hoeveelheid energie in eten. De hoeveelheid energie wordt berekend in kilocalorieën (afkorting kcal). Een kcal is dus 1000 calorieën. Het is vergelijkbaar met de verhoudingen tussen 1000 gram en 1 kilogram, of 1000 centimeter en 1 kilometer. Maar vaak worden de termen calorie en kilocalorie door elkaar gebruikt. Zeggen we calorie, dan bedoelen we eigenlijk in de meeste gevallen een kilo calorie. Neem bijvoorbeeld een cracker. Op de verpakking staat: per cracker 55 kcal. Dat zijn in principe 55000 calorieën. Maar omdat dat wat veel nullen zijn, en kilo calorie meer moeite kost om uit te spreken dan gewoon calorie, gebruiken we het door elkaar. Op de achterkant van voedingsmiddelen wordt altijd aangegeven hoeveel calorieën er in zitten. Vaak vermeld in het aantal kcal per 100 gram. Ook wanneer we het over een persoonlijke energiebehoefte hebben, dus hoeveel energie iemand op een dag nodig heeft, hebben we het over kcal. Zo kan het zijn dat een jonge, sportieve vrouw, 2200 kcal per dag nodig heeft om op gewicht te blijven.

wat zijn joules

Eigenlijk is de calorie een verouderde eenheid voor energie. In de wetenschap wordt veel vaker de joule gebruikt, de internationale eenheid van energie. De joule is vernoemd naar de Britse natuurkundige James Prescott Joule. De afkorting van joules is J. Naast joules zijn er ook kilojoules (kJ). Hierbij geldt: 1 kilojoules = 1000 joules. Toch is de kilocalorie bij de meeste consumenten bekender dan de joule. Dat komt omdat de voedingsindustrie nog steeds kilocalorieën gebruikt op de verpakking.

Hoe reken je joules om naar calorieën en omgekeerd?

  • 1 calorie = 4,2 joule en 1 joule = 0,2 calorieën
  • 1 kilocalorie = 4,2 kilojoule en 1 kilojoule = 0,2 kilocalorieën

Waarvoor dienen calorieën precies

Je lichaam gebruikt de energie van de calorieën op twee manieren:

  • voor je primaire lichamelijke processen
  • voor je fysieke activiteiten

Ook op de momenten wanneer je niet beweegt of slaapt, heeft je lichaam energie nodig om bijvoorbeeld te kunnen ademen, de spijsvertering op gang te houden, het hart te laten kloppen en andere lichaamsfuncties uit te voeren. Voor deze processen verbruikt je lichaam gemiddeld zo’n 1200 calorieën per dag. De rest van je energieverbruik komt uit dagelijkse activiteiten zoals fietsen, lopen en natuurlijk sporten. Kortom, bij alles wat je doet, verbrand je calorieën.

Als je lichaam direct energie nodig heeft, dan gaan de calorieën meteen naar de organen die energie nodig hebben. Krijg je meer energie binnen dan je lichaam nodig heeft? Dan slaat het lichaam deze overtollige energie op als vet. Ook heeft het lichaam een kleine voorraad energie in de spieren en lever, in de vorm van glycogeen. De opgeslagen energie (glycogeen en vetweefsel) wordt gebruikt zodra er weer energie nodig is, bijvoorbeeld als je lang gaat sporten of een paar uur niets eet.

Hoeveel calorieën heb je nodig per dag

De hoeveelheid energie die het lichaam nodig heeft voor deze processen verschilt per persoon en is van meerdere factoren afhankelijk. Denk aan geslacht, de lengte, leeftijd en spiermassa. Volgens algemene richtlijnen heeft een volwassen man rond de 2.500 kilocalorieën per dag nodig. Een volwassen vrouw heeft er ongeveer 2.000 per dag nodig. Maar nogmaals, dit is heel persoonlijk. Sport je bijvoorbeeld regelmatig, dan heb je meer energie nodig dan wanneer je de hele dag op de bank ligt.

Goede vs slechte calorieën

Laten we voorop stellen dat een calorie een calorie is. Net als dat 2 meter, even lang is als 200 centimeter. Of die calorieën nu uit vet, koolhydraten of eiwitten komen, van een te veel kom je aan. Maar we kunnen wel zeggen dat bepaalde calorieën meer gezonde en nuttige eigenschappen met zich mee brengen dan anderen. Denk aan groente, fruit, noten, olijfolie, peulvruchten, vis, kip, havermout, bonen en volkoren producten, die niet enkel calorieën bevatten maar bijvoorbeeld ook vezels, vitaminen, goede vetzuren etc. Je zou kunnen zeggen dat dit nuttige calorieën zijn. Minder zinvolle calorieën (ookwel ‘lege’ calorieën genoemd) vind je vooral in bewerkte en suikerrijke voedingsmiddelen, zoals patat, wit brood, snacks, frisdrank en fast food. Deze calorieën brengen geen tot weinig nuttige voedingsstoffen mee, en doen dus nauwelijks iets voor je gezondheid/fitheid. Maar let dus op: van te veel goede calorieën kom je ook aan.

Voedingsmiddelen en hun calorieën

De hoeveelheid energie in een voedingsmiddel hangt af van de hoeveelheid vetten, koolhydraten, eiwitten en alcohol. Hieronder even een indicatie. Elke voedingsmiddel heeft haar eigen hoeveelheid calorieën per gram:

Voedingstof aantal Kcal/gram
olie 9
alcohol 7
koolhydraten 4
eiwitten 4

Voor het gewicht maakt het geen verschil welke voedingsstoffen de calorieën leveren: elke calorie telt. Wel heeft iedere voedingsstof een eigen invloed op het mechanisme van honger en verzadiging en behandelt het lichaam ze verschillend.

Zo geeft vet niet zo snel een verzadigd gevoel, maar verzadigt het wel voor lange tijd. Verder gebruikt het lichaam in eerste instantie koolhydraten als energiebron. Alcohol wordt zo snel mogelijk verbrand. Voedingsvezels leveren heel weinig energie (calorieën), maar zorgen wel voor een verzadigd gevoel.

Negatieve of positieve energiebalans

De hoeveelheid energie die je dagelijks nodig hebt is, zoals ik net al schreef, afhankelijk van verschillende factoren. Sommige mensen hebben meer energie nodig en sommige mensen kunnen met minder genoegen nemen. Wil je afvallen of aankomen, dan is het een kwestie van de juiste hoeveelheid calorieën op een dag binnenkrijgen. Wil je afvallen, dan zal je een negatieve energiebalans moeten creëren door meer energie te verbranden dan dat je binnenkrijgt. Dat kun je doen door meer te bewegen en door minder te eten. Wil je aankomen, zorg er dan voor dat je lichaam meer calorieën binnenkrijgt dan dat het verbrand.