Sati
Het Boeddhistisch woordenboek
In zowel de Dharma als het Boeddhisme worden veel termen gebruikt die voortkomen uit het Pali of het Sanskriet. Veel van die termen zijn voor de meeste onbekend, andere hebben een betekenis vanuit het Hindoeïsme, maar hebben een heel andere betekenis in het Boeddhisme. Vertalen van deze termen naar het Nederlands is soms lastig omdat het vertaalde woord reeds een betekenis heeft. Op deze wiki hebben we een woordenboek opgesteld met de meest voorkomende termen uit het Boeddhisme (In Pali, Sanskriet of der Nederlandse vertaling) met een uitleg. Veelal bevat het ook een link naar een uitgebreider artikel.
Sati
Sati betekent 'opmerkzaamheid' en is één van de Universeel mooie factoren (Sobhana Cetasika), menselijke eigenschappen die we nodig hebben om de mentale vergiften (blokkades) op te kunnen lossen middels meditatie en mindfulness.
Zoals reeds gezegd is mindfulness is naast meditatie een zeer belangrijke techniek om juiste inzichten te verwerven en mentale vergiften los te laten. Ãnãpãnasati is de pali-term voor mindfulness en beschrijft het neutraal observeren van de ademhaling. Het wordt ook wel eens vertaald als "opmerkzaamheid van de geest" en wordt opgedeeld in de 'vier grondslagen voor opmerkzaamheid' (satipatthãnã):
- opmerkzaamheid met betrekking op het lichaam
- opmerkzaamheid met betrekking tot gevoelens
- opmerkzaamheid met betrekking tot de geest
- opmerkzaamheid tot objecten van de geest
Zolang je opmerkzaam bent is er een grote mate van concentratie. Concentratie is samen met neutraliteit en observatie een voorwaarde om met meditatie te kunnen beginnen en wordt als zodanig beschreven in het 8-voudige pad. Naast concentratie is opmerkzaamheid ook aandacht voor het nu. Kijken naar gisteren of morgen is afdwalen en dromen. De karakteristiek van opmerkzaamheid is dan ook 'niet wankelen' (niet afdwalen, niet afgeleid zijn).
Universeel mooie factoren
Alle Universeel mooie factoren, met hun tegenpool en hun karakteristiek zijn:
| Mooie factoren | Tegenpool | karakter | ||
|---|---|---|---|---|
| vertrouwen (zintuiglijk) | twijfel | geloof (in iets of iemand) | ||
| opmerkzaamheid | afleiding en verwarring | niet wankelen | ||
| morele schaamte | onzuiverheid | walging (voor onzuiverheid) | ||
| morele onbevreesdheid | bevreesdheid | bevreesdheid (voor onzuiverheid) | ||
| niet-verlangen | verlangen | afwezigheid (van verlangen) | ||
| niet-haat | haat | gebrek aan felheid en geen tegenstand bieden | ||
| neutraliteit van geest | partijdigheid | evenwicht (van bewustzijn en de mentale factoren) | ||
| sereniteit * | rusteloosheid en wroeging | het kalmeren van verstoringen | ||
| lichtheid * | dufheid en traagheid | het verminderen van zwaarte | ||
| buigzaamheid * | onjuiste zienswijzen en hoogmoed | het verminderen van stijfheid en rigiditeit | ||
| plooibaarheid * | overige hindernissen (leidend tot starheid) | tegengaan van starheid | ||
| vaardigheid * | ziekte | de gezondheid te verhogen | ||
| oprechtheid * | schijnheiligheid en bedrog | rechtschapenheid | ||
| * van de mentale factoren en van bewustzijn (Bron: Abhidhamma-pitaka (II, § 5) | ||||