Wensloosheid
Het Boeddhistisch woordenboek
In zowel de Dharma als het Boeddhisme worden veel termen gebruikt die voortkomen uit het Pali of het Sanskriet. Veel van die termen zijn voor de meeste onbekend, andere hebben een betekenis vanuit het Hindoeïsme, maar hebben een heel andere betekenis in het Boeddhisme. Vertalen van deze termen naar het Nederlands is soms lastig omdat het vertaalde woord reeds een betekenis heeft. Op deze wiki hebben we een woordenboek opgesteld met de meest voorkomende termen uit het Boeddhisme (In Pali, Sanskriet of der Nederlandse vertaling) met een uitleg. Veelal bevat het ook een link naar een uitgebreider artikel.
Wensloosheid
De boeddhistische term appanihita (Pali, Sanskriet: apranihita) verwijst naar een concept dat vooral in de Mahayana- en Theravada-tradities van het boeddhisme voorkomt. Het wordt vaak vertaald als Wensloosheid of "verlangensloosheid"; "niet-hechten" of "vrijheid van gerichtheid". Het is een van de drie bevrijdingspoorten in het boeddhisme:
- sunnata (leegte)
- kenmerkloosheid Animitta
- appanihita (wensloosheid)
Deze drie poorten zijn als drie facetten van één diamant: ze benaderen dezelfde waarheid vanuit verschillende hoeken, maar versterken elkaar in de praktijk:
- Sunnata (leegte) biedt het inzicht dat de realiteit leeg is van inherent bestaan, wat de intellectuele en filosofische basis legt.
- Animitta (kenmerkloosheid) past dit inzicht toe door de geest te bevrijden van conceptuele vervormingen, wat leidt tot een directere ervaring van de realiteit.
- Appanihita (wensloosheid) voltooit het proces door de emotionele en psychologische gehechtheid los te laten, wat de geest in een staat van totale vrijheid brengt.
Appanihita
Het Pali-woord appanihita kan worden opgesplitst in a- (niet) en panihita (gerichtheid, verlangen, of intentie). Het betekent dus letterlijk "niet-gericht" of "vrij van verlangen/intentie". Appanihita verwijst naar een mentale staat waarin men vrij is van gehechtheid, verlangen of fixatie op specifieke objecten, doelen of uitkomsten. Het is een bevrijding van de neiging om de geest te richten op wereldse verlangens, concepten of verwachtingen.
Als een van de drie bevrijdingspoorten wordt appanihita geassocieerd met het loslaten van alle vormen van begeerte en gehechtheid, wat leidt tot een diepe staat van vrede en bevrijding. Het is nauw verbonden met het overstijgen van dualiteiten zoals "ik" en "ander", "bestaan" en "niet-bestaan".
Meditatie
In meditatie wordt appanihita ontwikkeld door de geest te trainen om niet vast te klampen aan gedachten, gevoelens of zintuiglijke ervaringen. Dit helpt de beoefenaar om een staat van niet-hechting te bereiken, wat essentieel is voor het bereiken van nirvana.
Appanihita wordt soms beschreven als een directe ervaring van nirvana, omdat het de geest bevrijdt van alle conditioneringen en verlangens die lijden (dukkha) veroorzaken. Het gaat echter niet alleen om het loslaten van materiële verlangens, maar ook om het loslaten van conceptuele en filosofische fixaties, zoals het vasthouden aan ideeën over zelf, eeuwigheid of vernietiging.
In de praktijk betekent appanihita dat je leert om met een open, niet-hechtende geest door het leven te gaan. Dit betekent niet dat je apathisch wordt of geen actie onderneemt, maar dat je handelt zonder gehechtheid aan de uitkomst. Het is een houding van innerlijke vrijheid, waarbij je noch naar plezier najaagt, noch pijn vermijdt, maar in harmonie bent met wat is.
Appanihita is een diepgaand boeddhistisch concept dat draait om het loslaten van alle vormen van verlangen, fixatie en gehechtheid, wat leidt tot een staat van innerlijke vrede en bevrijding. Het is zowel een meditatiepraktijk als een levenshouding die de beoefenaar helpt om dichter bij nirvana te komen door de geest te bevrijden van conditioneringen. Als je meer specifieke details wilt, bijvoorbeeld over hoe appanihita in een bepaalde boeddhistische traditie wordt toegepast, laat het me weten!