Samsara
Samsara of Saṃsāra (Sanskriet en Pali: in cirkels ronddraaien), is in boeddhisme de cyclus van dood en wedergeboorte zonder begin en schijnbaar zonder einde, onder invloed van begoocheling en karma en vol met lijden. Een belangrijk aspect van het bestaan in Samsara is de aanwezigheid van de psychische toestand van verlangen (begeerte, aantrekking), aversie (irritatie, vrees, afstoting) en onwetendheid.
werelden
Samsara is de wereld zoals gewone wezens die beleven, de werkelijkheid zoals gewone wezens die ervaren en waarbij mentale en emotionele staten van begeerte, irritatie en verwarring geregeld opkomen en de overhand hebben. Samsara vindt plaats in de drie werelden:
- de kamadhatu (de wereld van begeerte)
- de rupadhatu (de wereld van fijn-materiële vorm)
- de arupadhatu (de vormloze wereld)
Samsara, Zazen en Nirwana
De term wordt ook vaak gebruikt in een andere opsomming:
- Samsara; het dagelijks leven
- Zazen; de meditatie
- Nirwana; de verlichte staat
In veel boeddhistische stromingen wordt met Samsara iets anders bedoeld, namelijk het dagelijks leven. Binnen het boeddhisme is de verlichting het hoogst haalbare welke alleen onder invloed van meditatie bereikt kan worden. De meditatie, zoals onderwezen door Gautama de Boeddha, waren de vipassana en de samatta. Een onderdeel van beide technieken is de anapanasati, het neutraal observeren van de ademhaling. Dit dient zowel te gebeuren in meditatiehouding (zazen) als in het dagelijks leven (samsara). In het boeddhisme zijn beide meditatietechnieken belangrijk.
In dezelfde wereld als waar de niet-verlichte geest leeft in het Samsara, leeft de verlichte geest in het nirwana. In het nirwana ondergaat de persoon echter géén begeerte, irritatie en verwarring. Al is de omgeving hetzelfde, de mentale toestand is anders. Dezelfde gevoelens en waarnemingen kunnen wel voorkomen maar de verlichte is daar niet meer mee geïdentificeerd en heeft zodoende ook geen expliciete voorkeur voor een bepaalde ervaring. Hij ziet zichzelf nu in de eerste plaats als de waarnemer ofwel Het Bewustzijn waar alle ervaringen in verschijnen in plaats van als de persoon die alles ondervindt.
Tibetaans levenswiel
Het Tibetaans levenswiel laat heel duidelijk zien wat het lijden in Samsara is.