3 karakteristieken
De Boeddhistische opsommingen
In de boeddhistische filosofie (de Dharma) komen veel opsommingen voor; de 4 dit, de 7 dat, de 12 zo... In de tijd dat Gautama de Boeddha leefde (563-483 v.Chr.) was bijna iedereen analfabeet en middels deze opsommingen was de filosofie beter uit te leggen en te onthouden.
Deze filosofie is door de jaren heen nauwelijks veranderd en zo bestaan de opsommingen nog steeds. De opsommingen dienen als kapstok waar de filosofie aan hangt en in lezingen en lessen wordt vaak verwezen naar een bepaalde opsomming. Op deze wiki is een aparte categorie opgenomen met de meest voorkomende opsomming. Eén van de opsommingen is onderstaande...
De 3 karakteristieken
De 3 karakteristieken (Pali: tilakkhana, "de 3 kenmerken van bestaan") zijn fundamentele inzichten in het boeddhisme die de aard van alle geconditioneerde fenomenen beschrijven. Ze vormen de basis voor het begrijpen van de realiteit en het bereiken van bevrijding. De 3 karakteristieken zijn:
- veranderlijkheid (anicca): Alles wat bestaat is tijdelijk en onderhevig aan verandering. Niets blijft permanent hetzelfde; alle fenomenen ontstaan, bestaan even en vergaan uiteindelijk.
- lijden (dukkha): Omdat alles veranderlijk is, leidt gehechtheid aan fenomenen tot lijden. Zelfs plezierige ervaringen zijn onbevredigend, omdat ze niet blijvend zijn en niet volledig vervullen.
- niet-zelf (anatta): Er is geen blijvend, onafhankelijk zelf of essentie in personen of fenomenen. Wat wij als "zelf" beschouwen, is slechts een tijdelijke samenstelling van veranderlijke elementen (de 5 khanda's: vorm, gevoel, waarneming, mentale formaties, bewustzijn).
Complementariteit
Deze drie karakteristieken zijn onderling verbonden:
- Anicca onderstreept dat alles verandert, wat leidt tot lijden (dukkha) wanneer we ons vastklampen aan iets tijdelijks.
- Anatta (nie-zelf) verklaart waarom gehechtheid lijden veroorzaakt: er is geen blijvend "ik" dat iets kan bezitten of controleren.
- Samen leiden ze tot het inzicht dat het najagen van blijvende gelukzaligheid in de geconditioneerde wereld futiel is, wat de weg opent naar bevrijding (nirvana).
Het diepgaand begrijpen van deze karakteristieken door meditatie en contemplatie helpt om onwetendheid en gehechtheid los te laten, wat essentieel is voor het bereiken van verlichting. Ze worden in alle boeddhistische tradities (Theravada, Mahayana, Vajrayana) benadrukt als de kern van de Boeddha’s leer.
Uitleg op film
Volledig artikel
Zie hier een volledig artikel over de 3 karakteristieken