Woede en woedebeheersing
Woede is een van de belangrijkste menselijke emoties die kan dienen als een nuttig overlevingsmechanisme in bepaalde bedreigende situaties in het dagelijks leven. Bijna ieder mens zal wel eens de emotie van woede ervaren in zijn persoonlijke leven, op het werk en in sociale situaties. Woede is een fysieke en mentale reactie op een feitelijke of waargenomen dreiging van welke intensiteit dan ook die op dit moment kan bestaan, hoewel het ook kan optreden als reactie op een incident dat in het verre of recente verleden heeft plaatsgevonden. Naast een feitelijke of vermeende dreiging kan boosheid zich ook uiten in situaties die kunnen worden ervaren als teleurstelling, frustratie, ergernis, onrechtvaardigheid en elke vorm van verlies. Het is niet goed of fout voor iemand om woede te voelen en boos te zijn, maar het kan een probleem worden, afhankelijk van wat men mentaal doet, verbaal en fysiek en hoe het wordt beheerd. Hoewel woede het meest voorkomt in relatie tot andere mensen, kan het ook voorkomen in relatie tot zichzelf of zelfs in relatie tot levenloze objecten, gebeurtenissen en situaties.
Woede
Woede kan zich in verschillende vormen uiten, variërend van lichte irritatie tot gewelddadige woede en/of verbale en fysieke agressie. Woede kan zich uiten in verbale agressie in de vorm van schreeuwen, schreeuwen en bedreigingen en in fysieke agressie in de vorm van het schade toebrengen aan anderen of zichzelf of in het gooien, breken en vernielen van voorwerpen en eigendommen. Bij sommige mensen kan woede vaak leiden tot agressie met desastreuze gevolgen, waaronder lichamelijk letsel en zelfs de dood, maar het moet duidelijk zijn dat woede en agressie niet hetzelfde zijn. In feite kan agressie een gevolg zijn van woede. Woede kan iemands rationele denken negatief beïnvloeden en ertoe leiden dat iemand impulsief handelt waar men later spijt van kan krijgen. Aan de andere kant, wanneer woede goed wordt beheerst en geuit, kan dit in bepaalde situaties positieve resultaten opleveren. Bijvoorbeeld, woede jegens bepaalde sociale onrechtvaardigheden kan ertoe leiden dat individuen of groepen individuen campagne voeren tegen hen en positieve resultaten behalen. In de meeste gevallen is de echte reden voor de woede niet de persoon, het object of de situatie die wordt gezien als de bron van woede, maar hoe men deze interpreteert, afhankelijk van iemands denkpatroon op het moment van het incident en/of iemands eerdere ervaringen.
Wanneer kunnen we spreken van een 'woede-probleem'
Hoewel veel mensen hun boosheid misschien niet als een probleem beschouwen, kan het bij bepaalde mensen een probleem worden. De volgende lijst met kenmerken geeft aan of iemands woede een probleem voor zichzelf is geworden of wordt.
- Er is geen echte trigger voor de woede of het is niet in verhouding tot de trigger
- Woede wordt snel intens
- Woede heeft de neiging om steeds langer aan te houden
- Woede komt vaker voor dan vroeger
- Men wordt boos in ongepaste situaties
- Men wordt boos op ongepaste mensen
- Verlies van controle leidend tot agressie jegens zichzelf, anderen of eigendommen.
- Woede tast iemands fysieke en mentale gezondheid aan
- Woede beïnvloedt iemands werk en beroep
- Woede heeft een negatieve invloed op iemands familie en sociale relaties
- Woede veroorzaakt gedrag dat leidt tot het overtreden van de wet.
- Woede kan leiden tot psychische problemen
psychische problemen ontstaan door woede
Chronische en intense woede, vooral wanneer deze vaak wordt onderdrukt, wordt erkend als een bijdragende factor voor psychische problemen.
- Ongerustheid
- Depressie
- Slecht zelfbeeld
- Zelfverwonding
- Slaapproblemen
- Eet stoornissen
- Verhoogd drugs- en alcoholgebruik en -misbruik
- Woede kan leiden tot lichamelijke gezondheidsproblemen
fysieke problemen ontstaan door woede
Tijdens een episode van woede veroorzaakt een golf van het hormoon adrenaline in het lichaam een staat van opwinding die iemand voorbereidt op de "vecht- of vlucht"-reactie. Dit kan leiden tot bepaalde fysiologische en fysieke reacties, zoals verhoogde ademhaling, verhoogde hartslag, verhoogde spiertonus, het warm hebben, zweten en een droge mond. Het is bekend dat frequente episodes van intense woede en onderdrukte woede bijdragen aan lichamelijke gezondheidsproblemen.
- Hoge bloeddruk
- Hoog cholesterolgehalte
- Coronaire hartziekte
- Hartinfarct
- Gastro-intestinale problemen zoals gastritis, zweren en brandend maagzuur
- Chronische hoofdpijn
- Lage immuniteit leidt tot infecties
- Huidaandoeningen
- Factoren die woedebeheersing beïnvloeden
de 3 vergiften
Volgens de boeddhistische filosofie staat woede bekend als dosa in de Pali-taal en als dvesha in het Sanskriet. Woede kan vele vormen aannemen, zoals kwade wil, afkeer, haat, wrok, vijandigheid, ergernis, vijandigheid, boosaardigheid, irritatie, enz. die in wisselende intensiteit kunnen voorkomen. Volgens de leer van de Gautama de Boeddha is woede een van de 3 vergiften die ongezonde mentale, verbale en fysieke acties veroorzaken die leiden tot lijden en voortzetting van de cyclus van geboorte en dood (samsara).
- Hebzucht
- Woede of haat (dosa)
- Waan of onwetendheid (moha)
de 14 ongezonde mentale toestanden
In Abhidhamma wordt de leer van de hogere leer van Gautama de Boeddha, woede of haat, beschreven als een van de 14 ongezonde mentale vergiften (akusala cetasikas).
- Waan of onwetendheid (moha)
- Gebrek aan morele schaamte (ahirika)
- Gebrek aan morele angst (anottappa)
- Rusteloosheid of afleiding (uddaccha)
- Hebzucht
- Verkeerde weergave (niet ditthi)
- Verwaandheid (mana)
- Haat of woede (dosa)
- Afgunst (issa)
- Gierigheid (macchariya)
- Wroeging (kukkuccha)
- luiaard (dun)
- Verdoving (middha)
- Sceptische twijfel (vicikiccha)
7 latente neigingen
Woede of afkeer is een van de 7 latente neigingen of latente mentale verontreinigingen, "anusaya dhamma", die aanleiding zullen geven tot mentale verontreinigingen van hebzucht, haat en begoocheling.
- Latente neiging tot hunkering naar zintuiglijk genot (kamaraganusaya)
- Latente neiging tot afkeer (patighanusaya)
- Latente neiging tot verwaandheid (mananusaya)
- Latente neiging tot verkeerde kijk (ditthianusaya)
- Latente neiging tot twijfel (vicikicchanusaya)
- Latente neiging tot verlangen om te worden (bhavaraganusaya)
- Latente neiging tot onwetendheid (avijjanusaya)
de 5 mentale belemmeringen
Woede of kwade wil is ook een van de 5 mentale belemmeringen (pancha-nivarana) die de spirituele vooruitgang in zowel concentratie- als inzichtmeditatie kunnen belemmeren.
- Sensueel verlangen (kamacchanda)
- Slechte wil (vyapada)
- Luiheid en verdoving (thina-middha)
- Rusteloosheid en zorgen (uddaccha-kukkuccha)
- Sceptische twijfel (vicikiccha)
Deze zullen worden onderdrukt door het bereiken van diepe absorptietoestanden of Jhana in concentratiemeditatie ( samatha bhavana ), terwijl ze volledig moeten worden uitgeroeid door wijsheid te verwerven door middel van inzichtmeditatie (vipassana bhavana).
de 10 ketens
In de boeddhistische leer wordt kwade wil of woede beschreven als een van de 10 ketens (samyojana), de kettingen of boeien die de voelende wezens binden aan de voortdurende cyclus van geboorte en dood.
- Persoonlijkheidsgeloof (sakkaya ditthi)
- Sceptische twijfel (vicikiccha)
- Gehechtheid aan rituelen en rituelen (silabbata paramasa)
- Verlangen naar zintuiglijke genoegens (kama-raga)
- Slechte wil (patigha)
- Verlangen naar geboorte in fijne materiële wereld (rupa-raga)
- Verlangen naar geboorte in een vormloze immateriële wereld (arupa-raga)
- Verwaandheid (mana)
- Rusteloosheid (uddhaccha)
- Onwetendheid (avijja)
Wanneer een boeddhistische discipel het Edele 8-voudige pad volgt om Nibbana te bereiken, de bevrijding van alle lijden met het einde van de cyclus van geboorte en dood, moeten deze tien ketenen geleidelijk worden uitgeroeid door middel van de vier nobele stadia van Stream Entry (Sotapanna) , Once Returner (Sakadagami) , Non-Returner (Anagami) en Arahathood. Bij het bereiken van het stadium van een keer terugkerende persoon zal de keten van kwade wil worden verzwakt, terwijl deze volledig zal worden uitgeroeid bij het bereiken van het stadium van niet-terugkerende.
10 onheilzame daden
Woede of kwaadwilligheid is een van de 10 onheilzame daden waarvan boeddhistische discipelen wordt aangeraden zich ervan te onthouden.
- Elk levend wezen doden
- Stelen
- Seksueel wangedrag
- Valse spraak
- Lasterlijke toespraak
- Harde spraak
- Inactief gebabbel
- Hebzucht
- Slechte wil
- Verkeerde weergave
de 7 gevaren
In verschillende verhandelingen over Boeddha's leringen zijn de negatieve aspecten en gevolgen van boosheid duidelijk beschreven. In Kodhana sutta van de Anguttara Nikaya (verzameling van de numerieke verhandelingen van de Boeddha) zijn bijvoorbeeld 7 gevaren beschreven die een boos persoon kan tegenkomen en die de vijand zouden behagen.
- Zal lelijk en ellendig worden
- Zal slecht slapen als hij pijn heeft
- Zal niet succesvol of welvarend zijn
- Zal terecht verdiende rijkdom verliezen
- Zal reputatie verliezen
- Zal vrienden en familieleden verliezen
- Zal na de dood herboren worden in lagere rijken of de hel.
In een andere sutta van de Anguttara Nikaya heeft Boeddha een boos persoon vergeleken met "een stuk hout van een brandstapel dat aan beide uiteinden is verbrand en in het midden is vervuild en dat noch als brandhout noch als hout dient, zo is zo'n toornige man".
3 soorten personen beschreven met betrekking tot woede
In de Lekha sutta van de Anguttara Nikaya heeft Boeddha 3 soorten personen beschreven met betrekking tot woede.
- Een individu als een inscriptie in steen; Wordt vaak boos, wat lang blijft
- Een individu als een inscriptie in aarde; Wordt vaak boos, maar de woede blijft niet lang
- Een individu als een inscriptie in water; Blijft sympathiek wanneer hard en ruw wordt aangesproken.
Beheersing van woede in de boeddhistische leer
Ven. Buddhaghosa, de boeddhistische commentator uit de 5e eeuw, heeft in zijn boek Visuddhimagga een citaat opgemerkt dat aan Boeddha wordt toegeschreven: “vasthouden aan woede is als het grijpen van een hete kool met de bedoeling een ander kwaad te doen ; je wordt uiteindelijk verbrand".
3 juiste intenties
Een van de acht elementen van het Edele 8 voudige Pad is de juiste gedachte of juiste intentie, Samma Sankappa. Dit is een van de twee factoren van de verdeling van wijsheid (panna). Boeddha heeft 3 juiste intenties genoemd, waaronder liefdevolle vriendelijkheid:
- Juiste intentie van verzaking tegen de verkeerde intentie van verlangen
- Juiste intentie van goede wil of liefdevolle vriendelijkheid tegen de verkeerde intentie van kwade wil
- Juiste intentie van onschadelijkheid tegen de verkeerde intentie van schadelijkheid
In de Dhammapada, een verzameling uitspraken van de Boeddha, staat in vers 222: "Als er woede ontstaat, dan noem ik degene die de controle stevig vasthoudt, alsof hij een racewagen heeft, een meester-wagenmenner, en ieder ander alleen een teugelhouder".
In de dubbele verzen van de Dhammapada zegt Boeddha: "Hij misbruikte me, hij sloeg me, hij versloeg me, hij beroofde me, in degenen die dergelijke gedachten koesteren zal haat nooit ophouden, in degenen die dergelijke gedachten niet koesteren zal haat ophouden" .
"Haat houdt op geen enkel moment op door haat, haat houdt op door liefdevolle vriendelijkheid, dit is een oude en eeuwige wet".
Akkosa sutta van de Samyutta Nikaya (verzameling van de Boeddha's verbonden toespraken), stelt dat toen Boeddha werd beledigd met harde en grove woorden door een brahmaan genaamd Akkosaka Bharadvaja, waarbij hij de vergelijking gebruikte van een huisbewoner die het voedsel terug moest nemen dat werd aangeboden aan bezoekende gasten die weigerde het te accepteren, nam Boeddha geen wraak en accepteerde hij de beledigende woorden niet, dus moest de brahmaan ze terugnemen.
5 manieren om van woede jegens een persoon af te komen
In de Aghata pativinaya sutta van de Anguttara Nikaya heeft Boeddha 5 verschillende manieren beschreven om van woede jegens een persoon af te komen.
- Behoud liefdevolle vriendelijkheid
- Zorg voor compassie
- Blijf gelijkmoedig tegenover de persoon
- Wees er niet bewust van of besteed er geen aandacht aan
- Concentreer je op het feit dat de persoon die de woede veroorzaakte door een daad de eigenaar en de ontvanger is van de vruchten van zijn daden of kamma)
5 manieren om woede jegens iemand te bedwingen
In de Aghatavinaya sutta van de Anguttara Nikaya, Ven. Sariputta beschrijft 5 manieren om woede jegens iemand te bedwingen.
- Wanneer iemand lichamelijk onzuiver gedrag vertoont maar puur verbaal gedrag, let dan op de zuiverheid van verbaal gedrag en negeer de onzuiverheid van lichamelijk gedrag
- Wanneer iemand verbaal onzuiver gedrag vertoont maar puur lichamelijk gedrag, let dan op de zuiverheid van lichamelijk gedrag en negeer de onzuiverheid van verbaal gedrag
- Wanneer iemand onzuiver lichamelijk en verbaal gedrag vertoont maar af en toe mentale helderheid en kalmte, let dan op af en toe mentale helderheid en kalmte en negeer onzuiver lichamelijk en verbaal gedrag
- Wanneer iemand lichamelijk en verbaal onzuiver gedrag vertoont en niet af en toe mentale helderheid en kalmte vertoont, doe dan wat men kan voor hem uit vriendelijkheid en sympathie in de hoop dat hij zuiver lichamelijk en verbaal gedrag zal ontwikkelen
- Wanneer iemand puur lichamelijk en verbaal gedrag vertoont met af en toe mentale helderheid en kalmte, let dan op puur lichamelijk en verbaal gedrag en af en toe mentale helderheid en kalmte
8 manieren om met iemands woede om te gaan
In het boek The Elimination of Anger (1994) van Ven. K. Piyatissa Thera staan 8 manieren om met iemands woede om te gaan zijn als volgt beschreven.
- Denk aan de leringen van Boeddha met betrekking tot woede
- Probeer enkele goede mentale, verbale of fysieke eigenschappen in de andere persoon te vinden en waardeer deze terwijl je de negatieve eigenschappen negeert
- Denk dat de andere persoon zijn geest heeft bedorven door jou iets verkeerds aan te doen. Moet je dwaas genoeg zijn om hem te imiteren en ook je geest te bederven?
- De geest en het lichaam van de andere persoon en die van jou veranderen van moment tot moment. Dus jullie zijn nu allebei verschillende mensen. Wat heeft het nu voor zin om wraak te nemen op een andere persoon?
- Het onrecht dat je is aangedaan, is een vrucht van je vorige slechte kamma en als je wraak neemt, zul je nog meer slechte kamma uitvoeren die achter je aan zullen komen
- Boeddha ervoer in zijn vorige levens als een onverlicht persoon extreme pijn en schade toegebracht door anderen. Hij tolereerde ze met liefdevolle vriendelijkheid zonder enige woede, dus waarom zou jij niet hetzelfde kunnen doen?
- De persoon die je nu onrecht heeft aangedaan, kan je moeder, vader of een ander familielid zijn geweest die van je hield en voor je zorgde, of zelfs je leven opofferde in vorige levens
- Oefen in plaats van boosheid liefdevolle vriendelijkheid die elf voordelen heeft, zoals beschreven door de Boeddha
Meditatie van liefdevolle vriendelijkheid
Liefdevolle vriendelijkheid is de eerste van de 4 contemplaties die bekend staan als onmetelijkheden, sublieme staten of brahma vihara in de Pali-taal.
- Meditatie op liefdevolle vriendelijkheid ( metta)
- Meditatie op mededogen ( karuna)
- Meditatie op sympathieke vreugde ( muditha)
- Meditatie op gelijkmoedigheid ( upekha)
Verwijzend naar het soort liefdevolle vriendelijkheid dat men tegenover anderen zou moeten ontwikkelen, heeft de Boeddha in de Karaniya Metta sutta vermeld dat "zoals een moeder die haar enige kind met haar eigen leven beschermt, zo ook onmetelijke liefdevolle vriendelijkheid voor alle levende wezens moet cultiveren".
Volgens de boeddhistische leer is het beste tegengif om gevoelens van woede, afkeer, haat enz. Hoewel liefdevolle vriendelijkheid-meditatie op zichzelf kan worden beoefend, vinden mediteerders die andere vormen van meditatie beoefenen, het vaak nuttig om liefdevolle vriendelijkheid-meditatie te beoefenen aan het einde van een sessie van concentratie of mindfulness-meditatie. Liefdevolle vriendelijkheid is een van de veertig meditatie-objecten die worden gebruikt om concentratie te ontwikkelen. Er wordt gezegd dat de liefdevolle vriendelijkheid-meditatie de mediteerder helpt om vrij snel concentratie te ontwikkelen.
11 voordelen van meditatie
In de Mettanisamsa sutta van de Anguttara Nikaya heeft Boeddha de 11 voordelen beschreven die iemand zal ervaren als gevolg van het beoefenen van (liefdevolle vriendelijkheid) meditatie.
- Men slaapt gelukkig
- Men wordt vrolijk wakker
- Men ziet geen nare dromen
- Een daarvan is de mens dierbaar
- De ene is dierbaar voor niet-mensen
- De ene wordt beschermd door deva's
- Vuur, gif en wapens kunnen niemand schaden
- Iemands geest concentreert zich gemakkelijk
- Iemands uiterlijk is sereen
- Men sterft met een onverwarde geest
- Na de dood wordt men herboren in Brahma wereld
Liefdevolle vriendelijkheidsmeditatie kan in elke houding worden beoefend, zolang het lichaam maar ontspannen en comfortabel in die houding kan blijven. Mediteerders die gewend zijn om andere meditatietechnieken zoals concentratie en mindfulness te beoefenen, oefenen het echter liever in zittende houding uit. Bij liefdevolle vriendelijkheid-meditatie richt men eerst liefdevolle vriendelijkheid op zichzelf omdat er volgens de Boeddha niemand anders ter wereld dierbaarder is dan zichzelf. Ook, tenzij er liefdevolle vriendelijkheid in jezelf is, kan het niet op anderen worden gericht.
Bronnen
- Bhikkhu Bodhi 1993, een uitgebreide handleiding van Abhidhamma, Boeddhistische publicatiemaatschappij, Kandy, Sri Lanka.
- Bhikkhu Bodhi 2012, Kodhana sutta, The Numerical Discourses of the Buddha, Anguttara Nikaya, Wisdom Publications.
- De eliminatie van woede, Ven.K.Piyatissa, Toegang tot inzicht (oude editie), november 2013.
- Bhikkhu Bodhi 2012, Lekha sutta, The Numerical Discourses of the Buddha, Anguttara Nikaya, Wisdom Publications.
- Bhikkhu Bodhi 1999, Akkhosa sutta, The Connected Discourses of the Buddha, A Translation of the Samyutta Nikaya, Wisdom Publications.
- Bhikkhu Bodhi 2012, Aghata pativinaya sutta 1, The Numerical Discourses of the Buddha, Anguttara Nikaya, Wisdom Publications.
- Bhikkhu Bodhi 2012, Aghata pativinaya sutta 2, The Numerical Discourses of the Buddha, Anguttara Nikaya, Wisdom Publications.
- Ven. K. Piyatissa 1975, De eliminatie van woede, Bodhi Leaves 68, Buddhist Publication Society, Kandy, Sri Lanka.
- Karaniya Metta sutta: Good Will, vertaald uit het Pali door Thanissaro Bhikkhu, Access to Insight (Legacy Edition), november 2013.
- Bhikkhu Bodhi 2012, Mettanisamsa sutta 1, The Numerical Discourses of the Buddha, Anguttara Nikaya, Wisdom Publications.
- Dr. Ari Ubeysekara, Anger and Anger Management in a Buddhist Context